Advies: Secundaire migratie

Minder asielaanvragen, meer doorreizende asielzoekers

Het aantal asielzoekers dat na aankomst in de EU doorreist naar een andere lidstaat is de laatste jaren sterk toegenomen, terwijl het aantal asielaanvragen in de EU sinds 2016 weer op het niveau van 2014 ligt. Tijdens de ‘vluchtelingencrisis’ in 2015 reisden de meeste asielzoekers door van Zuid- naar Noord- en van Oost- naar West-Europa. Sinds 2016 vindt er juist meer ‘secundaire migratie’ van asielzoekers plaats tussen de Noordwest-Europese lidstaten.

Maatregelen van lidstaten kunnen doorreizende asielzoekers afschrikken

Doormigratie van asielzoekers in de EU zet de asiel- en opvangstelsels van de lidstaten onder druk, tast de solidariteit tussen lidstaten aan, ondermijnt het maatschappelijk draagvlak voor migratie, houdt mensensmokkelnetwerken in stand en kan tot langdurige verblijfsonzekerheid en verdere uitzichtloosheid voor asielmigranten leiden.

Lidstaten proberen het doorreizen van asielzoekers onder meer tegen te gaan door:

• het herinvoeren of intensiveren van grenscontroles
• meer toezicht op vreemdelingen
• het versoberen van de opvang
• het invoeren van verblijfsrechtelijke beperkingen
• het toepassen van vreemdelingenbewaring (waar mogelijk).

Nationale beleidsaanscherpingen kunnen asielzoekers afschrikken, maar dat leidt tot meer doormigratie naar andere lidstaten. Voor de EU als geheel is dat dus geen oplossing.

Op EU-niveau werken maatregelen onvoldoende

De implementatie van de EU-Turkije verklaring en het sluiten van de Balkanroute hebben geleid tot een vermindering van het aantal asielzoekers dat direct na aankomst in de EU doorreist. Tegenwoordig reizen vooral asielzoekers door die ergens nog een asielaanvraag hebben openstaan of van wie de aanvraag is afgewezen.

Het Dublin-systeem, dat is ingevoerd om te bepalen welke lidstaat verantwoordelijk is voor het behandelen van een asielaanvraag, werkt niet goed om het doorreizen van asielzoekers tegen te gaan. Met name de omgang met evident kansarme aanvragen van asielzoekers uit veilige landen van herkomst vormt een probleem. Ook lukt het niet goed om afgewezen asielzoekers terug te sturen naar hun land van herkomst.

Bredere aanpak voor doormigratie vereist

Doormigratie van asielzoekers in de EU kan effectiever worden tegengegaan door:

• Overtuigende aanpak grondoorzaken asielmigratie
  Een overtuigende aanpak van de grondoorzaken van asielmigratie, zowel buiten als binnen de EU.

• Een fundamentele hervorming van het Dublin-systeem
  Positieve prikkels te introduceren voor zowel asielzoekers als lidstaten om zich aan de regels te houden. Zorg voor een verschillende behandeling van asielzoekers die al sociale, economische of culturele banden met lidstaten hebben, die afkomstig zijn uit veilige landen van herkomst en die evident kansarme aanvragen indienen en die niet onder de eerste twee groepen vallen.

• Het terugkeerbeleid te verbeteren
  Door onder meer in de relaties met landen van herkomst niet eenzijdig te focussen op het tegengaan van irreguliere migratie.

Kabinetsreactie

Op 19 november 2019 is er een kabinetsreactie op het ACVZ advies verschenen.

Het kabinet onderschrijft de aanbeveling om de grondoorzaken van asielgerelateerde migratie in algemene zin en secundaire migratie van asielzoekers verder aan te pakken, maar gaat daarbij alleen in op het aanpakken van grondoorzaken in landen van herkomst en niet op het aanpakken van grondoorzaken van doormigratie binnen de EU.

De aanbeveling om in te zetten op een eerlijker, evenwichtiger en efficiënter Dublin-systeem wordt in algemene zin onderschreven, maar de nadere invulling daarvan met onder meer positieve prikkels voor asielzoekers door de ACVZ volgt het kabinet niet.

Ook de oproep om te blijven inzetten op een verbetering van het terugkeerbeleid wordt in algemene zin onderschreven.

Op de constatering in het advies dat er tot op heden nog maar weinig terug- en overnameovereenkomsten zijn gesloten met landen waar al jaren veel asielzoekers vandaan komen, gaat het kabinet niet in. Dat geldt ook voor de constatering dat de zogeheten ‘strategische landenbenadering migratie’ (SLM) feitelijk een dode letter is.

Vragen

Heeft u een vraag? Neem contact op met onze adviseurs: Sander Vergeer of Lambert  Obermann.