Uitgelicht: Andere doelen, ander gebruik van cijfers

Weblogbericht | 04-05-2023 | Drs. Lambert Obermann

Om migratie in goede banen te kunnen leiden is het van belang om te weten wie er naar Nederland migreert (entree). Zijn dat bijvoorbeeld vooral asielmigranten of arbeidsmigranten? De meest voorkomende reden van migranten om naar Nederland te komen was in de periode 1999-2020 gezinshereniging of gezinsvorming (33 procent). Daarna volgen werk (24%), studie (16%) en asiel (12%) (zie eerste grafiek). [1]

^{[1] De cijfers in deze uitgelicht zijn gebaseerd op gegevens uit twee verschillende tabellen op CBS Statline: EU/EFTA en niet-EU/EFTA. De bewerking is gedaan door de Adviesraad Migratie}

Maar als je de demografische ontwikkelingen wil bestuderen, en bijvoorbeeld meer wil weten over de bevolkingssamenstelling in 2040, is het relevant om te weten welke migranten voor langere tijd blijven. Zo weten we dat asielmigranten zich vaker permanent vestigen dan studiemigranten en arbeidsmigranten. Dat betekent dat de samenstelling van migratie op de langere termijn anders zal zijn. De onderste grafiek geeft weer hoe de samenstelling eruitziet als je kijkt naar welke migranten - die tussen 1999-2020 zijn gekomen - nog steeds in Nederland wonen. Omdat asielmigranten gemiddeld langer blijven, is het aandeel asielmigranten hoger, namelijk 19 procent, dan wanneer we kijken naar entreecijfers (dan is het 12 procent). Bij gezinsmigratie stijgt om diezelfde reden het aandeel van 33% naar 42%. Bij arbeidsmigratie en studiemigratie is het aandeel juist kleiner, omdat zij korter blijven een vaker vertrekken. Het aandeel van arbeidsmigranten daalde in die periode juist van 24% naar 19% en het aandeel studiemigranten van 16% naar 10%. [2]

^{[2] Het CPB heeft in een onlangs verschenen in artikel in Economische Statistische Berichten ook een zelfde soort berekening gemaakt maar komt door een andere methode tot (iets) andere cijfers.}  

Migratiemotieven niet-Nederlanders, 1999-2020 - alle binnenkomsten

Migratiemotieven niet-Nederlanders, 1999-2020 - nog steeds woonachtig in Nederland

Doordat de jaarlijkse fluctuaties sterk verschillen per migratievorm hangt de uitkomst van de samenstelling sterk af van welke tijdsperiode je kiest. Bijvoorbeeld: in 2020 was het aandeel asielmigratie bij entree met 7% veel lager dan in de periode 1999-2020 als geheel (12%) en het aandeel arbeidsmigratie met 27% juist hoger (24% in de periode 1999-2020 als geheel). 

Bovendien worden in de officiële migratiestatistieken van het Centraal Bureau voor de Statistiek bepaalde migratievormen - met name intra-EU-arbeidsmigratie en in mindere mate asielmigratie - niet altijd volledig meegenomen. De reden hiervoor is dat de immigratiecijfers gebaseerd zijn op inschrijvingen in de basisregistratie personengegevens (BRP). Deze inschrijvingen zijn echter nooit volledig. Dit komt omdat asielzoekers wier verzoek binnen zes maanden wordt afgewezen, zich niet mogen inschrijven in het BRP. Daarnaast schrijft ook een groot deel van de (tijdelijke) arbeidsmigranten uit de EU zich niet in bij een Nederlandse gemeente.

Kortom, het is belangrijk om je te realiseren dat er grote verschillen zijn in de cijfers over de samenstelling van de migratie naar Nederland doordat er verschillen zijn in gebruik van methodes en periodes. Wat de meest logische methode en periode is, hangt dan ook af van het doel waarvoor de cijfers worden gebruikt: is dat bijvoorbeeld inzicht in de samenstelling van migranten die naar Nederland komen of inzicht in demografische ontwikkelingen op de langere termijn. Het is daarbij zaak om steeds goed na te denken over wat voor cijfers welke betekenis hebben en waarvoor je ze kan gebruiken.

Deze blog is gebaseerd op het rapport Realisme rond richtgetallen. 

Taartdiagrammen in tabelvorm (digitoegankelijke versie)